Jim Hall
Şevket Akıncı – soL
Jim Hall, sadece caz gitar dünyası için değil bütün caz dünyası için önemli bir kayıp. Şöyle ki, Django Reinhardt’ın swing için yaptığını, Charlie Christain’ın bebop için yaptığını Jim Hall modern caz için yapmıştır. Bill Frisell’den John Scofield’a, Pat Metheny’den John Abercrombie’ye son 30 yılın yeni kuşak hemen hemen tüm gitaristlere ilham kaynağı olmuş bir caz gitar devi. Hatta Pat Metheny bir söyleşisinde Hall için ”modern caz gitara katkılarından dolayı genç kuşak bütün gitaristler Jim Hall’un banka hesabına düzenli olarak aylık maaş yatırmalı!” esprisini yapmıştır.
Çaldığı ilk notadan tanınabilen müzisyenlerdendi. Soloları birer kompozisyon olarak ele alınır ve hala okullarda analiz edilir. Koyu, yuvarlak, temiz tonu, son derece etkili melodik ifade gücü, ritmik hakimiyeti, sessizliği ustaca kullanması, her zaman yaratıcı eşlikleri, ardışık aralıkları titizlikle sololarına yedirmesi, kendi sololarında serpiştirdiği akorların tiz notalarından bir melodi yaratması onu diğer dönemdaşlarından ayıran sadece bir kaç özellik. Bebop klişelerinden kaçınır, doğaçlamalarına birer kompozisyon tasarlarmış gibi yaklaşırdı. Bu açıdan ismi, Thelonious Monk, Miles Davis, Bill Evans gibi duayenlerle birlikte anılır. Ama onu modern kılan en belirgin özellik armonik yaklaşımıdır. Hem sololarda hecelediği akor tipleri, hemde eşilik ederken seçtiği akorlar son derece modern tınlar. Bugün bile..
Jim Hall 1930’da New York eyaletinde Buffalo kentinde dünyaya geldi. Müzikal bir ailenin içinde yetişen Hall, gitar çalmaya on yaşında başladı. Ailesiyle birlikte yerleştiği Ohio, Cleveland’da ergen sayılabilecek yaşlarda profesyonel olarak müzisyenlik yaptıktan sonra Cleveland Institute of Music’de piyano, bas ve teori eğitimi aldı. Ve bir sene sonra, cool caz’ın başkenti sayılan Los Angeles’e yerleşti. O sırada klasik gitara da odaklaşan Hall, 1955-56 yılları arasında Chico Hamilton orkestrasında yer aldı. Ama asıl, az daha sonra klarnetçi ve saksofoncu Jimmy Giuffre’nin üçlüsüyle çaldığı yıllarda (1956-1960) ün kazanmış ve tüm kariyerine müzikal tercihlerini geliştirmiştir: Duo veya trio formatında toplu doğaçlama ve kompleks aranjmanlarla… Bu arada Jimmy Giuffre’nin caz tarihinde önemli bir yeri vardır. Davulsuz triolarıyla (önce basçı Ralph Pena’yla daha sonra tromboncu Bob Brookmeyer’le) ”folk-caz” diye tabir edilebilecek henüz eşine benzerine rastlanmamış yeni bir sound yaratmışır. Son derece interaktif çalışıyla, Jim Hall’un bu yeni sounda katkısı büyüktü. Eşlik ederken spontane bir şekilde aranjman yapar, solo çalarken adeta bir beste yazardı ve tüm bunları yaparken diğer müzisyenlerle etkileşim içinde olurdu.
Jim Hall, 1960’larda New York’a taşındı, artık iyiden iyiye çoktan efsaneleşmiş Sonny Rollins, Bill Evans gibi önemli müzisyenlerin tercih ettiği yegâne gitarist olmuştur. 1962 yılında Sonny Rollins ile birlikte kaydettiği ”The Bridge” albümü caz gitaristler için önemlidir, hatta ezbere bilinir. Bir çok caz eleştirmenine göre de, 1960’lı yılların ortalarında trompetçi Art Farmer ile yaptığı kayıtlar Hall’un kariyerinde bir zirve noktasıdır.
Yıllarca süren stüdyo müzisyenliğinden sonra yaptığı zevksiz fusion denemelerini saymazsak- ki o albümlerde de icracılık konusunda son derece başarılıdır her zamanki gibi- efsane statüsünü 60’lı yaşlarında orkestra lideri olarak yaptığı kayıtlarla elde etmiştir.
Caz gitar duayenlerimizden…
Jim Hall’un ardından:
Neşet Ruacan: 1979-80 yıllarda ABD’de müzik okurken onunla bizzat tanışmıştım. Bob Brookmeyer ile verdiği bir konser öncesiydi. Son derece mütevazı bir hali tavrı vardı. Juilliard’da Jakowski’den ders aldığımı söyledim. O da “bende almak isterdim” dedi. Böyle bir adamdı…
Çağlayan Yıldız: Jim Hall’dan sonra gelen ve ondan etkilenmeyen gitarist yoktur herhalde. Müzikalitesi ve bir an bile elden bırakmadığı kompozisyonel mantığıyla “az malzemeyle çok anlatım”ın büyük ustasıdır bence.
Sarp Maden: Jim Hall tek bir nota çalınca, o olduğunu anlardınız.
Önder Focan: Jim Hall’un benim için yeri başkadır. Caz’a ve caz gitara ilk ilgi duyduğum zamanlarda dinlediğim Sonny Rollins’in “Bridge” albümündeki gitarcı beni çok etkileşmişti. Hala bu albümü sık sık dinler Jim Hall’un yumuşak tonu, armonik derinliği ve melodik ifade tarzınnda çok keyif alırım.
Jim Hall’un özellikle armonik yaklaşımlarının caz gitarın önemli bir kilometre taşı olduğunu düşünüyorum. Stili benzesim veya benzemesin günümüz gitarcılarını çok etkilediğini Charlie Christian ve Wes Montgomery ile birlikte en büyük esin kaynaklarından biri olduğunu düşünüyorum.
Hayatının sonuna kadar üretken kalan bu değerli gitaristi hasretle anacağız, arkasında bıraktığı bir dolu albümle teselli bulmaya çalışacağız. Nur içinde yatsın.
Kerem Türkaydın: Jim Hall , hem muhteşem müzikal doğaçlama yeteneğiyle hem de akorlara olan değişik hassasiyeti ile her zaman beni etkilemiştir. Ayrıca çok hayran olduğum Bill Frisell’in onun öğrencisi olması da benim için ilginç bir tesadüf… Çünkü ben bunu bilmiyorken bir tanesi eski diğeri yeni kafa en sevdiğim gitaristler idi ki halâ da öyledir! Bill Frisell bir röportajında “Jim Hall’un basacağı akorları basıyorum” diye bişey demiştir ki bunun altında.. Hani Jim Hall biraz daha modern çalmaya kalksa işte bu akorları basardı yazar.. :)) sevgiler gitarist arkadaşlarım!
Mehmet Cem Tuncer: Jim Hall caz gitarın kendine kadar olan tarihi boyutunu ritmik ve melodik anlayış olarak tamamen değiştirmiş bir müzisyendi.
Diskografisinden bir kaç öneri:
Sideman olarak:
Jimmy Giuffre: The Jimmy Giuffre 3 (Atlantic, 1956); Hollywood and Newport 1957-1958 (Fresh Sound, 1957, 1958); Western Suite (Warners, 1958)
Sonny Rollins- The Bridge (RCA, 1962)
Bill Evans- Undercurrent (Blue Note, 1962)
Art Farmer- İnteraction, Sing Me Softly of the Blues (Collectables, 1963-65)
Chico Hamilton- The Complete Recordings Featuring Buddy Collette And Jim Hall (Lone Hill, 1954-1956)
Hampton Hawes- All Night Sessions Vol.1-3 (Original Jazz Classics, 1956)
Bob Brookmeyer- Traditionalism Revisited (Blue Note, 1957)
John Lewis- The John Lewis Piano/ Jazz Piano International (Collectables, 1956-58)
Bill Smith- Folk Jazz (Original Jazz Classics, 1959)
Nat Adderley- That’s Right (Original Jazz Classics, 1960)
Rolf Kühn- Rolf Kühn And His Sound Of Jazz (Freesh Sound, 1960)
Ben Webster- At The Renaissance (Original Jazz Classics, 1960)
Sonny Rollins- What’s New (RCA, 1962)
Johnny Hartman- I Just Stopped By To Say Hello (Impulse, 1963)
Charlie Mariano- A Jazz Portrait Of Charlie Mariano (Fresh Sound, 1963)
Gerry Mulligan- Night Lights (Mercury, 1963)
Sonny Stitt- Stitt Plays Bird (Atlantic, 1963)
James Moody- The Legendary 1963-64 Sessions (Lone Hill Jazz, 1963-64)
Paul Desmond- Easy Living (RCA, 1963, 1965)
Bill Evans- Intermodulation (Verve, 1966)
Lee Konitz- The Lee Konitz Duets (Original Jazz Classics, 1967)
Stan Getz- What The World Needs Now (Verve, 1966-1968)
George Shearing- Duets (Concord, 1980-88)
Ron Carter- Telepathy (Concord, 1982, 1984)
Michel Petrucciani- The Power Of Three (Blue Note, 1986)
Greg Osby- The Invisible Hand (Blue Note, 1999)
Bill Charlap- Stardust (Blue Note, 2001)
Marian McPartland- 85 Candles- Live in New York (Concord, 2003)
Kendi ismi altında:
Dedications and Inspirations (Telarc, 1993)
Diaologues (Telarc, 1995)
Jim Hall and Basses (Telarc, 2001)
Duologues (CamJazz, 2002)
Magic Meeting (Artistshare, 2004)
Where Would I Be (Original Jazz Classics, 1971)
The Storyteller (Circles/ All Accross The City) (Concord, 1981, 1989)
Textures (Telarc, 1996)
Panorama (Telarc, 1996)
By Arrangement (Telarc, 1998)
Jim Hall & Pat Metheny (Telarc, 1998)
