Osman Zeki Üngör
İstiklal Marşı’nın bestecisi, ünlü müzisyen. 1880 yılında İstanbul Üsküdar’da doğdu. Şekerci Hacı Bekirzade Miralay Santri Hilmi Bey’in torunu ve Hüseyin Bey’in oğludur. En büyük Türk müzisyenlerinden biridir. Şair Mehmed Akif Ersoy’un sözlerini yazdığı Türk İstiklal Marşı’nın bestecisi ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasının ilk şefidir. Birçok ünlü bestecilerin keman konçertolarını Türkiye’de çalan ilk Türk kemancıdır.
1891’de 11 yaşında iken Muzıkayı Hümayun’a girdi. II. Abdülhamid’in dikkatini çekince konser kemancısı olarak yetiştirildi. Kemancı Vondra Bey’den kemanı, d’Aranda Paşa’dan da müzik nazariyatı dersleri almaya başladı. Onların yanında ilk Türk konser kemancısı olarak yetişti. Operaya baş kemancı olarak atandı. 1908’de binbaşı rütbesi ile Saray Orkestrası şefi oldu. Zeki Bey, Saffet Atabinen’in orkestrayı yenileştirme çalışmalarına yardımcı oldu. Sadece askeri marşlar ve fantezi parçalar çalan saray mızıkasından Avrupa standartlarında bir senfoni orkestrasının oluşmasında katkıları büyüktür. İstanbul Erkek Lisesi’nde müzik öğretmenliği yaptı. Muzıkayı Hümayun kumandanı Salih Bey’le anlaşamayıp istifa eden Saffet Bey’in yerine 1917 sonunda orkestra şefi oldu.
Birinci Dünya Savaşı esnasında 1917-1918 yılları arasında Viyana, Dresden, Münih, Berlin, Budapeşte ve Sofya’da Kızılhaç yararına birçok konser verdi. Türk Senfoni Orkestrasıyla saray dışında Union Française de halk konserleri verdi. Bu konserlerle orkestra halkın önüne ilk kez çıktı. 11 Mart 1924’te orkestra ile Ankara’ya gidip Yeni Sinema’da senfonili konser verdi. Bu, şehrin tarihinde bir ilkti. Daha sonra orkestra Risalet-i Cumhur Musiki Heyeti adını alarak Cumhurbaşkanlığına bağlandı.
27 Nisan 1924’de Ankara’ya yerleşti. Ankara’da kurulan Musiki Muallim Mektebi’nin müdürlüğünü yaptı. Bugünkü konservatuar binasını ve konser salonunu yaptırdı. Aynı zamanda Musiki Muallim Mektebi konservatuvarının temelini oluşturdu. Üstün sanat yeteneği olan gençlerin Avrupa’da müzik öğrenimi almalarını sağlayan kanunun çıkarılmasında önemli katkıları oldu. 1934 yılında kendi isteği ile emekliye ayrıldı. Orkestra şefi olarak yerine Ahmet Adnan Saygun, Musiki Muallim Mektebi müdürü olarak da Salahaddin Bey getirildi. Emekli olduktan sonra İstanbul’a döndü. Oğlu Ekrem Zeki’yi de kemancı ve müzik öğretmeni olarak yetiştirdi. 28 Şubat 1958’de İstanbul’da vefat etti. Özel bir izinle bando tarafından mezarı başında İstiklal Marşı çalınmıştır. Mehmet Akif Ersoy’dan sonra mezarında İstiklal Marşı çalınan ikinci kişidir.
