Vurmalı Çalgılar
Ritim nedir? Nasıl oluşur?
Ritim, bir dizede, bir notada vurgu, uzunluk veya ses özelliklerinin, durakların düzenli bir biçimde tekrarlanmasından doğan ses uygunluğudur. Tartım ya da dizem diye de adlandırılabilir.
Sadece müzikte değil birçok alanda ritim olgusu vardır. Kalbimizin atışı ritimdir ya da spor yaparken de ritmi kullanırız.
Müzik dilinde kullandığımız ritmi yakalamak için birçok alet kullanabiliriz. Bunlara Vurmalı Çalgılar, Perküsyon, Ritim aletleri gibi isimler verilmektedir. Piyasada birçok vurmalı çalgı mevcuttur. Türk müziğinde kullandığımız ya da dünya müziklerinde kullanılan birçok vurmalı çalgı türleri bulunur.
Türk müziği vurmalı çalgıları genel olarak şunlardır;
- Zilli tef
- Tef
- Kaşık
- Darbuka
- Kudüm
- Davul
- Koltuk davulu
- Marakas
Dünya müziğinde kullanılanlar ise genel olarak;
- timpani
- Davul
- ksilofon
- Metalofon
- tef
- Bongo
- gong
- Kajon
- Bateri
- Kongo
- Mbira
- kastanyet
- Üçgen zil
Tabi ki vurmalı çalgılar yukarıda yazdıklarımızla sınırlı değil. Birçok ülkenin kendine ait vurmalı çalgıları mevcut.
Peki nasıl kullanırız bu çalgıları birazda buna bakalım isterseniz;
Her çalgının (enstrümanın) kendine has özellikleri ve karakteri vardır. Vurmalı çalgılar adından anlaşılacağı gibi elimizle, bir çubukla ya da tokmakla vurarak çaldığımız çalgılardır. Örnek olarak darbukayı ele alalım. Darbukanın ortasına sağ elinizle vurduğumuzda daha kalın bir ses, yine sağ elinizle kenarına vurduğunuzda ise daha ince bir ses elde edersiniz. Bunun sebebi ortasının gerginliğinin kenarından daha az olmasından kaynaklanır. Yani vurduğumuz derinin ortasındaki gerginlik az, kenarındaki gerginlik ise fazladır.
Gerginliği şöyle örnekleme çalışalım. Elinize bir paket lastiği alın ve bir ucunu dişinizle diğer ucunu elinizle tutup gerginleştirin. Diğer elinizle lastiği tutup bırakın. Eğer lastiği uzatırsanız gerginliği artacak ve daha ince ses çıkaracaktır.
Şimdi basit bir ritim çıkartmaya çalışalım.
Ortaya vurduğunuz sese DÜM ismini, kenara vurduğunuz sese ise TEK ismini verelim. DÜM ve TEK kelimelerini düzgün bir sıra ile çalmaya çalışalım.
Örnek; DÜM DÜM TEK / DÜM DÜM TEK / DÜM DÜM TEK / DÜM DÜM TEK
Gördüğünüz gibi bunları arka arkaya tekrar ettiğimizde tanıdık bir melodinin ritminin çıktığını göreceksiniz. Bu örnekleri çoğaltarak başka ritimler de üretebilirsiniz.
Biz çoğaltarak şu örnek videoyu hazırladık;
Ritim kalıpları oluşturup çalarken en dikkat etmemiz gereken şeylerden biri metronomdur. Yani çalacağımız ritmin belirli bir hızda olmasıdır. Metronom ile ilgili bilgileri BURADA yazmıştım okuyabilirsiniz.
