Trompet

Kökleri Mö. 200′ lere dayanan trompet, ilk icat edildiği dönemlerde pistonsuz sadece tonal sesleri çıkaran nefesli bir çalgı iken, günümüzde 3 pistonlu ve geniş ses aralığı bulunan kompleks bir enstrüman olarak ortaya çıkmaktadır.

 Perdesiz Trompet hala askeri bandolarda kullanılmakla beraber orkestralarda kullanılmaz. Tarihte haberleşme ve işretleşme aracı olarak yoğun olarak kullanılmış olan enstrümanı orta çağı takip eden dönemlerde İtalyan ve Alman müzisyenler tarafından geliştirilmeye başlanıp, 19. Yüzyılda bilinen son halini almıştır.

Korno, Kornet, trombon gibi enstrümanlarla aynı aileden olan trompet, Modern müzikte Özellikle Jazz, Blues ve Latin müziklerinde, Big Band orkestraları ve Funk müziğinde Saxofon ve Trombonla birlikte yaygın kullanım alanına sahiptir.

Yapısı itibariyle ses çıkarma yeteneği herhangi bir kamış veya düdükle değil, tamamen dudaklar ve nefeslerle seslerin şekillendirilmesine dayanır. Nefes şiddetine ve üfleme şekline bağlı olarak notalar şekillendirilir.

Bakır üflemeli çalgı. Bir ağızlık ve kendi üzerine kıvrılmış silindir biçimindeki borudan oluşur. Ağız kısmı kâse benzeri konik biçimdedir. Ses rengi parlak ve çınlayan niteliktedir. Korno gibi trompet de çalma ilkeleri bakımından aynıdır. Trompetin öteki üflemeli çalgılardan önemli bir farkı, üfleme sırasında iki ya da üç kez ses düzenlemesi yapılabilmesidir.

Genelde iki tip trompet vardır: Bir temel notanın armonik seslerini çıkartan “basit trompet”; kromatik veya pistonlu trompet. İkincisi XIX.yüzyılın başında Bluhmel ve Stözel tarafından bulunmuş ve basit trompetin yerini almıştır.

Tüpleri bulunmayan basit trompet, bu çalgının ilkel türüdür. Perdeyi değiştirmek için boruda tüpler yoktur. Borunu uzunluğuna tekabül eden perdede sesler üretilebilir. XVII. yüzyıl başında İtalya’ da Montaverdi ve öteki bestecilerin yapıtlarında kullanılan trompetlerin çoğunluğu re perdeliydi. Bu tür trompet günümüzde kullanılmaz.

Trompet yapısından dolayı solo çalgı olarak ve oda müziğinde az kullanılmıştır. Haendel’in trompetler ve komolar için bir konçertosu, Leopold Mozart’ın bir trompet konçertosu vardır. Oda müziği yapıtlarında yer verilmesi ise XIX. Yüzyıl sonlarında ve XX.yüzyılda bestelenen eserlerde gerçekleşmiştir. Saint-Saens’ in trompet, beş yaylı ve piyano için yedilisi; d’ Indy’ nin trompet, iki flüt, iki kemen, viyola ve viyolonsel için süit’ i; Stravinski’ nin flüt, klarnet, iki bason, iki trompet ve iki trombon için oktet’i; Glozunov’ un trompet, korno ve iki trombon için kuartet’ i bunlar arasında sayılabilir.

Sağ elin 1,2 ve 3 ncü parmakları, pistonlar üzerinde, sol el çalgının altından destek görevi yaparak, çalgının ağızlık bölümü dudaklara dayatılır ve yere koşut bir tutuşla çalınır.

 Dudakların; kusursuz, dişlerin; düzgün ve eksiksiz (ön dişler) olması, aranılan nitelikler arasındadır Bu çalgıya başlamak için, on – oniki yaş normaldir Ancak, yirmibeşinden sonra öğrenmeğe çalışmak, gereksiz bir gayret olur (yeni başlayanlar için) Günlük çalışma konusunu, dudakların ve bünyenin dayanıklılığına bırakmak gerekir Çünkü, çok çalışmak isteyen bir çalgıdır Bununla beraber, her gün en az, dört saat çalışılmalıdır.

Bu çalgının geçmişi, çok eski yıllara dayanır Tanınmış olan iki biçiminden, düz ve pistonlu olanlarından, bugün en çok kullanılanı; Si b sesinde ve pistonlu olanıdır Çok eski devirlerdeki zafer törenlerinin en başta söz edilen çalgısı, düz Trompetlerdir Bu Trompetlere piston düzeni ancak ondokuzuncu yüzyıl başlarında konuldu, önceleri İtalyan Operalarının Orkestralarında yer aldı Besteciler armonik sesler veren düz Trompeti kullandılar Sonra, Bach ve Haendel çağında yaygınlıkla kullanılan bir çalgı oldu Klasik bestecilerin Orkestralarında iki Trompetle yetindiklerini, Wagner ile yeniden önem kazandığını söylerken, bu deyişe koşut olarak, çalgının gelişme zamanını da düşünmek gerekir, pirinçten yapılma, ağızlıklı ve pistonlu Trompetler günümüzde gelişme devrim tamamlamış durumdadır Çalgıya piston düzeni eklendikten sonra, çeşitli seslerde yapıldı Bir zaman Fa ve Mi b seslerinde yapılanlar kullanıldı Şimdi bunların yerine Do ve Si b seslerinde yapılanlar kullanılmaktadır Artık Fa ve Mi b sesleminde olanlar pistonsuz Trompetlerdir İnce bölüm seslerinin çıkarılabilmesi oldukça güçtür Bu sesleri sağlamlıkla çıkartabilecek çalıcılar gereklidir Parlak ve gür bir sesi vardır Kalın bölümün ilk iki notası, ince bölümün son üç notası dışarı kalmak üzere diğer seslerde yazılacak tüm ezgileri, parlak, kusursuz ve başarı ile seslendirebilir Sesleri acı bir özellik taşır Bu özelliğini kapatmak için yanında Kornete de yer verilmesi zorunludur Armoni Muzikaları için, çoklukla iki Trompet partisi yazılır Eğer çalıcı, parti sayısından 1 çok ise, bu durumda birinci partiyi; 1, ikinci partiyi; 2 kişi çalar 2 çok ise, her iki partiye de; ikişer çalıcı verilir Eğer dört parti varsa, bu partilerin dağıtımı şöyle yapılır:

a 1 nci parti, 1 nci Trompete
b 2 nci parti, 1 nci Kornete
c 3 ncü parti, 2 nci Kornete
d 4 ncü parti, 2 nci Trompete verilir

Topluluk içerisinde, Kornetlerle ve Trombonlarla birleştirilmiş Trompetler P, ve PP, seslerine çok iyi bir etki yapar Bu çalgı, Armoni Muzikalarının pistonlu ve sürgülü Trombonları ve bütün alaşımlı çalgıları ile çok iyi birleşir Yapılışı, çabuk notaların çalınmasına elverişlidir Bağlı – bağsız, dilli, çift dilli, diatonik, kromatik ve çabuk ezgileri kolaylıkla başarabilir Eşlik ezgilerindeki uzun seslerde, düzen (akor) durumundaki Trompet partilerini; sekizli, altılı, beşli ve üçlü aralıklar ile kullanmalıdır Bu gibi durumlarda, uyumsuz aralıkları zorunlu olmadıkça kullanmamalıdır Sürekli uyumsuz (dissonan) aralıkları ve özellikle, dörtlü aralığı sert bir etki bırakacağından kullanmaktan çekinmelidir

Ezgilerin tatlı ve gür sesçisi Trompet için, tüm duygulan seslendirmek kolaydır Yeter ki, onun anlatım gücüne uygun ezgiler oluşturulsun Dinletilerde, erkekçe duyguların çizgilenişi beliriyorsa içinizde; Trompetin varlığını öğrenmiş olursunuz

ÇİFTLEMELER
SESDAŞ ÇİFTLEME:
Trompet ile Büyüt Flüt, Trompet ile Obua veya Trompet ile Klarnet: Trompet egemendir Duyuluş kuvvetlenmiş, Trompet yumuşatılmış olur Çoklukla (F) de yapılır

SEKİZLİDEN ÇİFTLEME:
Trompeti bir sekizli yukarıdan çiftlemek için, üç veya dört (iki Büyük Flüt ve Obua gibi) çalgı düşünülür

Trompet ile Trombon: Kullanılır
Trompet ile Korno: Pek kullanılmaz

Alaşımlı çalgılar, sesdaş olarak katlanmağa elverişlidirler Bir ezginin seslendirilişinde bu düşünceye yer verilmesi kusur değildir, örneğin, üç Trombonun veya dört Kornonun birden aynı ezgiyi seslendirmesine çok rastlanır Bu durumda, duyuluş çok dolgun ve kuvvetli olur Alaşımlı çalgıların sekizli biçiminde çiftlenmeleri daha iyi sonuçlar verir